20 września 2024 r. weszła w życie nowelizacja ustawy o prawie autorskim, wprowadzająca największe od 1994 roku zmiany w zakresie umów autorskich. Nowe przepisy, wdrażające dyrektywę 2019/790 o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym (CDSM), istotnie modyfikują zasady wynagradzania twórców, w tym poszerzają prawo do podwyższenia wynagrodzenia umownego w ramach tzw. klauzuli bestselerowej, nakładają na nabywców praw obowiązki informacyjne oraz dają twórcom nowe uprawnienia, takie jak prawo „odwołania” umowy przy braku eksploatacji utworu. Dziś pierwsza część cyklu omawiającego nowe zasady dla umów autorskich.

W naszym prawie szykuje się nowa postać dozwolonego użytku programów komputerowych. Nie, nie chodzi o przepisy, jakie powinny zostać dodane w związku z implementacją dyrektywy 2019/790 o prawie autorskim w społeczeństwie informacyjnym. I nie, nie chodzi o nowelizację prawa autorskiego, a nowelizację ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa.

W projekcie ustawy mającej (wreszcie) wdrażać do polskiego prawa dyrektywę 2019/790 o prawie autorskim na jednolitym rynku cyfrowym (dyrektywę DSM) twórcy projektu wykluczyli stosowanie wyjątków dotyczących eksploracji tekstów i danych (text and data mining – TDM) do “tworzenia generatywnych modeli sztucznej inteligencji”. Ponieważ w dyskusji okazało się, że rzeczy, które powinny być oczywiste, najwyraźniej takimi nie są, poniżej przedstawiam najważniejsze zagadnienia dotyczące tego problemu w formie pytań i odpowiedzi.

Mało jest prawniczych sporów, które mnie irytują w równym stopniu, co dyskusja wokół prawnoautorskiej ochrony wytworów generatywnej sztucznej inteligencji. Spróbuję więc wyjść poza schemat i napisać coś więcej, niż to, że „problem jest złożony” i w ogóle „to zależy” oraz okraszeniem tego kilkoma mądrymi słowami. Zajmę się jednym bardzo konkretnym przypadkiem: fotorealistycznymi obrazami generowanymi za pomocą Midjourney. Dla uproszczenia ograniczę się do pytania, czy możliwe jest stworzenie utworu plastycznego WYŁĄCZNIE przez wpisanie w Midjourney odpowiedniego promptu, bez późniejszej edycji w programie graficznym.